Audyt energetyczny to nie tylko zbadanie zużycia energii oraz uzyskanie jego struktury, ale również prezentacja wyników i wyciągnięcie z niej wniosków dotyczących poprawy sytuacji w tym obszarze. Celem audytu jest więc nie tylko uzyskanie obrazu zużycia energii przez budynek lub firmę, ale również zaproponowanie konkretnych rozwiązań pozwalających na ograniczenie lub racjonalizację zużycia energii. Oczywiście niezależna opinia na ten temat powinna wziąć pod uwagę indywidualne cechy poszczególnych budynków. Dlatego pierwszym etapem audytu energetycznego powinno być dokładne obejrzenie budynku, planów i rusunków budowlanych (na tej podstawie wstępnie ocenia się jego właściwości w obszarze zatrzymywania ciepła). Na tym etapie powinno się również przeprowadzić inwentaryzację wszystkich urządzeń i instalacji pobierających energię. Audytor powinien zwrócić uwagę na sprawność urządzeń oraz stopień zużycia energii. Po zgromadzeniu wszystkich potrzebnych danych i scharakteryzowania budynku w obszarze cieplno-energetycznym audytor powinien znaleźć możliwe sposoby ograniczenia zużycia energii. Efektem pracy na tym etapie są propozycje konkretnych inwestycji, rozwiązań technicznych lub regulacji które w zamierzeniu mają zmniejszyć zużycie energii. Ostatnim etapem audytu jest określenie kosztów każdej z metod, ocena na tej podstawie ich opłacalności i wskazanie przez audytora tych, które powinny dać najkorzystniejsze rezultaty w relacji do kosztów.

Osobą przeprowadzającą audyt energetyczny jest audytor energetyczny. Podstawą jego działania jest ustawa o wspieraniu termomodernizacji i remontów z dn. 21 listopada 2008 r. Określa ona obowiązki audytora energetycznego, w zakres których wchodzi sporządzenie dokumentacji zawierającej elementy wymienione w poprzednim akapicie. Ustawa nie precyzuje wymagań, jakie powinien spełnić kandydat na audytora energetycznego. Najczęściej tego zajęcia podejmują się absolwenci studiów związanych z energetyką, budownictwem lub inżynierią środowiska. Istnieją również specjalistyczne kursy dedykowane dla stanowiska audytora energetycznego.

Obowiązki w zakresie audytu energetycznego precyzuje Ustawa o efektywności energetycznej, będąca pochodną dyrektywy Parlamentu Europejskiego nakładającej na kraje członkowskie UE obowiązki w tym zakresie i wymuszającej sporo zmian w istniejącym prawodawstwie. Kluczowym zapisem w nowej ustawie jest ten o obowiązku audytowym dużych przedsiębiorstw. Obowiązek dotyczy wszystkich przedsiębiorstwa nienależących do sektora MŚP (Małych i Średnich Przedsiębiorstw), które w myśl nowych przepisów mają przeprowadzić audyt energetyczny przedsiębiorstwa raz na cztery lata. Audyt musi być przeprowadzany przez audytorów niezależnych, tj. niezaangażowanych w audytowaną działalność firmy. Z obowiązku są zwolnione przedsiębiorstwa, w których wdrożono certyfikowany system zarządzania środowiskowego lub system zarządzania energią. Niewywiązanie się z obowiązku audytowego będzie skutkowało karą finansową w wysokości do 5% przychodu przedsiębiorstwa w roku poprzedzającym rok ukarania. Dodatkowo unijna dyrektywa zaleca przeprowadzanie audytów również firmom nie podlegającym obowiązkowi. Warto bowiem pamiętać, że rzetelny audyt energetyczny może przynieść efekty w postaci oszczędności oraz zmniejszenia zużycia energii, co korzystnie odbije się na środowisku naturalnym, a zarazem na wizerunku firmy.